Ilber Ortaylı Türkiye Nin Yakın Tarihi Özet

Türkiye’nin Yakın Tarihi

Türkiye’nin yakın tarihi, 19. yüzyılın sonlarından günümüze kadar geçen dönemi kapsar. Bu dönemde, Osmanlı İmparatorluğu’nun çöküşü, Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşu, tek parti dönemi, çok partili döneme geçiş, askeri darbeler, ekonomik krizler ve siyasi istikrarsızlıklar gibi birçok önemli olay yaşanmıştır.

Osmanlı İmparatorluğu’nun Çöküşü

Osmanlı İmparatorluğu, 19. yüzyılın sonlarında birçok sorunla karşı karşıyaydı. Bunlar arasında ekonomik sıkıntılar, askeri yenilgiler, azınlık sorunları ve Avrupa’nın müdahaleleri yer alıyordu. 1876-1878 Osmanlı-Rus Savaşı’nda yenilgiye uğrayan Osmanlı İmparatorluğu, Berlin Antlaşması ile birçok toprak kaybetti. Bu antlaşma, aynı zamanda Bulgaristan’ın bağımsızlığını tanıdı ve Sırbistan ile Karadağ’ın özerkliğini genişletti.

1908’de İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin iktidara gelmesiyle birlikte Osmanlı İmparatorluğu’nda bir dizi reform yapıldı. Ancak bu reformlar, imparatorluğun sorunlarını çözmeye yetmedi. 1911-1912 Trablusgarp Savaşı ve 1912-1913 Balkan Savaşları’nda yenilgiye uğrayan Osmanlı İmparatorluğu, topraklarının önemli bir bölümünü kaybetti.

Türkiye Cumhuriyeti’nin Kuruluşu

I. Dünya Savaşı’nda yenilgiye uğrayan Osmanlı İmparatorluğu, 30 Ekim 1918’de Mondros Mütarekesi’ni imzaladı. Bu mütareke, Osmanlı İmparatorluğu’nun fiilen sona ermesine yol açtı. 23 Nisan 1920’de Mustafa Kemal Atatürk’ün önderliğinde Ankara’da kurulan Türkiye Büyük Millet Meclisi, ulusal egemenliği ilan etti ve Kurtuluş Savaşı’nı başlattı.

Kurtuluş Savaşı, 1922’de zaferle sonuçlandı. 29 Ekim 1923’te Türkiye Cumhuriyeti ilan edildi ve Mustafa Kemal Atatürk, cumhurbaşkanı seçildi. Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşu, Türk tarihinde yeni bir dönemin başlangıcı oldu.

Tek Parti Dönemi

Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk yıllarında, tek parti dönemi yaşandı. Cumhuriyet Halk Partisi (CHP), ülkedeki tek partiydi ve tüm iktidarı elinde tutuyordu. Bu dönemde, birçok önemli reform yapıldı. Bunlar arasında, laiklik ilkesinin kabul edilmesi, kadınlara seçme ve seçilme hakkının verilmesi, yeni bir eğitim sisteminin kurulması ve ekonomik kalkınma politikalarının uygulanması yer alıyordu.

Çok Partili Döneme Geçiş

1946 yılında, CHP’nin iktidarını kaybetmesiyle birlikte Türkiye’de çok partili döneme geçildi. Bu dönemde, birçok yeni parti kuruldu ve bunlar arasında Demokrat Parti (DP) öne çıktı. DP, 1950 seçimlerinde iktidara geldi ve ülkede bir dizi liberal reform yaptı. Ancak, DP’nin iktidarı uzun sürmedi. 1960 yılında, askeri darbeyle iktidardan uzaklaştırıldı.

Askeri Darbeler

Türkiye’de, 1960, 1971 ve 1980 yıllarında olmak üzere üç askeri darbe yaşandı. Bu darbeler, genellikle siyasi istikrarsızlık ve ekonomik krizler nedeniyle gerçekleşti. Askeri darbeler, ülkede demokrasiye ve insan haklarına zarar verdi.

Ekonomik Krizler

Türkiye, yakın tarihinde birçok ekonomik kriz yaşadı. Bunlar arasında, 1970’lerdeki petrol krizi, 1980’lerdeki borç krizi ve 2001’deki ekonomik kriz yer alıyor. Bu krizler, ülkede yüksek enflasyon, işsizlik ve yoksulluk gibi sorunlara yol açtı.

Siyasi İstikrarsızlıklar

Türkiye, yakın tarihinde birçok siyasi istikrarsızlık yaşadı. Bunlar arasında, 1970’lerdeki sağ-sol çatışmaları, 1980’lerdeki Kürt sorunu ve 2010’lardaki Gezi Parkı protestoları yer alıyor. Bu istikrarsızlıklar, ülkede demokrasiye ve insan haklarına zarar verdi.

Sonuç

Türkiye’nin yakın tarihi, birçok önemli olayla dolu bir dönemdir. Bu dönemde, Osmanlı İmparatorluğu’nun çöküşü, Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşu, tek parti dönemi, çok partili döneme geçiş, askeri darbeler, ekonomik krizler ve siyasi istikrarsızlıklar gibi birçok önemli olay yaşanmıştır. Bu olaylar, Türkiye’nin bugününü şekillendirmiştir.

Faydalı Siteler