İnsan Sağlığına ve Çevreye Zararlı Maddeler
İnsan sağlığına ve çevreye zararlı maddeler, günlük hayatımızda sıklıkla karşılaştığımız ve farkında olmadan maruz kaldığımız maddelerdir. Bu maddeler, hava, su, toprak ve gıda yoluyla vücudumuza girebilir ve çeşitli sağlık sorunlarına yol açabilir.
İnsan Sağlığına Zararlı Maddeler
- Asbest: Asbest, akciğer kanseri, mezotelyoma ve asbestozis gibi ciddi sağlık sorunlarına yol açabilen bir mineraldir. Asbest, inşaat malzemelerinde, yalıtım malzemelerinde ve otomotiv parçalarında kullanılır.
- Benzen: Benzen, kanserojen bir maddedir ve lösemi, kansızlık ve kemik iliği hasarı gibi sağlık sorunlarına yol açabilir. Benzen, benzin, tiner ve boya gibi ürünlerde bulunur.
- Formaldehit: Formaldehit, kanserojen bir maddedir ve burun kanseri, boğaz kanseri ve akciğer kanseri gibi sağlık sorunlarına yol açabilir. Formaldehit, ahşap ürünlerinde, mobilyalarda ve tekstil ürünlerinde bulunur.
- Kurşun: Kurşun, sinir sistemine zarar veren bir metaldir ve öğrenme güçlüğü, davranış bozuklukları ve böbrek hasarı gibi sağlık sorunlarına yol açabilir. Kurşun, eski boyalarda, kurşunlu benzinlerde ve bazı oyuncak ve mücevherlerde bulunur.
- Cıva: Cıva, sinir sistemine zarar veren bir metaldir ve hafıza kaybı, titreme ve böbrek hasarı gibi sağlık sorunlarına yol açabilir. Cıva, floresan lambalarda, termometrelerde ve bazı ilaçlarda bulunur.
- PCB’ler: PCB’ler, kanserojen maddelerdir ve bağışıklık sistemini zayıflatabilir, üreme sorunlarına yol açabilir ve sinir sistemine zarar verebilir. PCB’ler, elektrik ekipmanlarında, hidrolik sıvılarda ve bazı plastik ürünlerde bulunur.
- Dioksinler: Dioksinler, kanserojen maddelerdir ve bağışıklık sistemini zayıflatabilir, üreme sorunlarına yol açabilir ve sinir sistemine zarar verebilir. Dioksinler, kağıt hamuru fabrikalarından, çöp yakma tesislerinden ve bazı kimyasal üretim tesislerinden kaynaklanır.
Çevreye Zararlı Maddeler
- Karbon monoksit: Karbon monoksit, renksiz ve kokusuz bir gazdır ve solunduğunda ölümcül olabilir. Karbon monoksit, motorlu taşıtların egzoz gazlarından, sobalardan ve şöminelerden kaynaklanır.
- Kükürt dioksit: Kükürt dioksit, renksiz ve keskin kokulu bir gazdır ve solunduğunda solunum sorunlarına yol açabilir. Kükürt dioksit, kömür yakma tesislerinden, petrol rafinerilerinden ve metal eritme tesislerinden kaynaklanır.
- Azot oksitleri: Azot oksitleri, renksiz ve keskin kokulu gazlardır ve solunduğunda solunum sorunlarına yol açabilir. Azot oksitleri, motorlu taşıtların egzoz gazlarından, elektrik santrallerinden ve endüstriyel tesislerden kaynaklanır.
- Ozon: Ozon, renksiz ve keskin kokulu bir gazdır ve solunduğunda solunum sorunlarına yol açabilir. Ozon, güneş ışığının hava kirleticileriyle reaksiyona girmesi sonucu oluşur.
- Partikül madde: Partikül madde, havada bulunan küçük parçacıklar olup, solunduğunda solunum sorunlarına yol açabilir. Partikül madde, motorlu taşıtların egzoz gazlarından, inşaat faaliyetlerinden ve endüstriyel tesislerden kaynaklanır.
Zararlı Maddelerden Korunma Yolları
- Hava kirliliğinin yüksek olduğu bölgelerde yaşamaktan kaçının.
- Motorlu taşıtların egzoz gazlarına maruz kalmaktan kaçının.
- Kapalı alanlarda sigara içmeyin ve sigara dumanına maruz kalmaktan kaçının.
- Asbest, benzen, formaldehit, kurşun, cıva, PCB’ler ve dioksinler gibi zararlı maddelerin bulunduğu ürünlerden uzak durun.
- Meyve ve sebzeleri iyice yıkayın ve pişirin.
- İçme suyunuzu filtreleyin veya şişelenmiş su kullanın.
- Çocukların zararlı maddelere maruz kalmasını önleyin.
Faydalı Siteler ve Dosyalar
- Çevre ve Şehircilik Bakanlığı – Hava Kalitesi İzleme Sistemi
- Sağlık Bakanlığı – Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü – Çevre Sağlığı Dairesi Başkanlığı
- Dünya Sağlık Örgütü – Hava Kalitesi
- Amerika Birleşik Devletleri Çevre Koruma Ajansı – Hava Kalitesi
- Avrupa Çevre Ajansı – Hava Kalitesi