İş Fiili Örnekleri
Giriş
Türkçede fiiller, eylemleri, durumları ve oluşları ifade eden sözcüklerdir. Fiiller, oluş, durum ve iş fiilleri olmak üzere üç gruba ayrılır. Bu yazımızda iş fiillerinin tanımı, özellikleri ve örnekleri üzerinde duracağız.
İş Fiili Nedir?
İş fiili, bir varlığın veya nesnenin hareketini, oluşumunu veya durumunu ifade eden fiildir. İş fiilleri, cümlede yüklem olarak kullanılır.
İş Fiilinin Özellikleri
İş fiillerinin başlıca özellikleri şunlardır:
- İş fiilleri, cümlede yüklem olarak kullanılır.
- İş fiilleri, bir varlığın veya nesnenin hareketini, oluşumunu veya durumunu ifade eder.
- İş fiilleri, geçişli veya geçişsiz olabilir.
- İş fiilleri, tek başına veya yardımcı fiillerle birlikte kullanılabilir.
İş Fiillerinin Çeşitleri
İş fiilleri, geçişlilik ve yardımcı fiil kullanımı bakımından iki ana gruba ayrılır:
- Geçişli iş fiilleri: Nesne alan fiillerdir. Cümlede yüklem olarak kullanıldığında, nesne ile birlikte yer alır. Örneğin, “kalemi aldım.” cümlesinde “aldım” fiili geçişli bir iş fiilidir.
- Geçişsiz iş fiilleri: Nesne almayan fiillerdir. Cümlede yüklem olarak kullanıldığında, nesne ile birlikte yer almaz. Örneğin, “yağmur yağdı.” cümlesinde “yağdı” fiili geçişsiz bir iş fiilidir.
İş Fiillerinin Örnekleri
İş fiillerine örnekler şunlardır:
- Geçişli iş fiilleri:
- al-
- ver-
- yap-
- git-
- gel-
- koy-
- kaldır-
- sür-
- çek-
- Geçişsiz iş fiilleri:
- yağ-
- kar yağ-
- sel gel-
- deprem ol-
- ateş yak-
- ışık yak-
- patla-
- öl-
- doğ-
İş Fiillerinin Yardımcı Fiillerle Kullanımı
İş fiilleri, yardımcı fiillerle birlikte kullanılarak anlamlarını değiştirebilir. Yardımcı fiiller, iş fiillerinin zamanını, yönünü, şartını, olasılığını, tekrarını, bitmemişliğini vb. ifade eder.
Yardımcı fiillerle kullanılan iş fiillerine örnekler şunlardır:
- Zaman anlamı veren yardımcı fiiller:
- geldim (gel- + -di)
- geliyorum (gel- + -iyor)
- gelecek (gel- + -ecek)
- Yön anlamı veren yardımcı fiiller:
- gittim (git- + -di)
- gidiyorum (git- + -iyor)
- gideceğim (git- + -ecek)
- Şart anlamı veren yardımcı fiiller:
- gelirsem (gel- + -se)
- gelirsem gelirim (gel- + -se + -im)
- Olasılık anlamı veren yardımcı fiiller:
- gelir (gel- + -ir)
- gelirmiş (gel- + -miş)
- Tekrar anlamı veren yardımcı fiiller:
- geliyordum (gel- + -iyor + -dum)
- gelecekmiş (gel- + -ecek + -miş)
- Bitmemişlik anlamı veren yardımcı fiiller:
- geliyor (gel- + -iyor)
- gelecek (gel- + -ecek)
Sonuç
İş fiilleri, Türkçede en yaygın kullanılan fiil türlerinden biridir. İş fiilleri, cümlede yüklem olarak kullanılarak bir varlığın veya nesnenin hareketini, oluşumunu veya durumunu ifade eder. İş fiilleri, geçişlilik ve yardımcı fiil kullanımı bakımından iki ana gruba ayrılır.