İsim Fiil Nedir?
İsim fiil, fiil kök veya gövdelerine getirilen -ma, -me, -ış, -işlik, -uş, -uşluk ekleriyle oluşturulan, fiil anlamını ad anlamıyla birleştiren kelimelerdir. İsim fiiller, fiil kök veya gövdelerine getirilen eklerle birlikte isimleşerek tıpkı isimler gibi cümlede yüklem, nesne, zarf gibi çeşitli görevlerde kullanılabilirler.
İsim Fiil Ekleri
İsim fiil ekleri, fiil kök veya gövdelerine getirilen eklerdir. İsim fiil ekleri şunlardır:
- -ma, -me: “okumak – okuma, yazmak – yazma”
- -ış, -işlik: “satmak – satış, görmek – görüş”
- -uş, -uşluk: “uçmak – uçuş, gülmek – gülüş”
İsim Fiillerin Özellikleri
İsim fiillerin başlıca özellikleri şunlardır:
- Fiil anlamını ad anlamıyla birleştirirler.
- Cümlede yüklem, nesne, zarf gibi çeşitli görevlerde kullanılabilirler.
- İsim fiil ekleri, fiil kök veya gövdelerine getirilerek oluşturulurlar.
İsim Fiillerin Cümledeki Görevleri
İsim fiiller, cümlede yüklem, nesne, zarf gibi çeşitli görevlerde kullanılabilirler.
İsim Fiillerin Yüklem Olarak Kullanımı
İsim fiiller, cümlede yüklem olarak kullanılırken, fiil anlamını korur ve eylem ifade eder. Bu durumda isim fiiller, fiil kip ekleriyle çekimlenebilir.
Örnek:
- Yarın sinemaya gitmeyi düşünüyorum. (Yüklem: gitmeyi düşünüyorum)
- Okula gitmek zorundayım. (Yüklem: gitmek zorundayım)
İsim Fiillerin Nesne Olarak Kullanımı
İsim fiiller, cümlede nesne olarak kullanılırken, fiil anlamını kaybeder ve eylemin sonucunu ifade eder. Bu durumda isim fiiller, fiil kip ekleriyle çekimlenemez.
Örnek:
- Bugün yaptığım bir hata var. (Nesne: yaptığım hata)
- Ona yaptığım bir iyilik var. (Nesne: yaptığım iyilik)
İsim Fiillerin Zarf Olarak Kullanımı
İsim fiiller, cümlede zarf olarak kullanılırken, fiil anlamını kaybeder ve eylemin nasıl yapıldığını, ne zaman yapıldığını, nerede yapıldığını ifade eder. Bu durumda isim fiiller, fiil kip ekleriyle çekimlenemez.
Örnek:
- Sınavı hızlı bir şekilde çözdü. (Zarf: hızlı bir şekilde)
- Dersleri dikkatli bir şekilde dinledi. (Zarf: dikkatli bir şekilde)
İsim Fiil Örnekleri
-ma, -me ekiyle oluşturulan isim fiil örnekleri:
- okumak – okuma
- yazmak – yazma
- konuşmak – konuşma
- düşünmek – düşünme
- sevmek – sevme
- görmek – görme
- duymak – duyma
- yazmak – yazma
-ış, -işlik ekiyle oluşturulan isim fiil örnekleri:
- satış – satış
- görüş – görüş
- geçiş – geçiş
- yıkım – yıkım
- yapım – yapım
- gelişim – gelişim
- öğrenme – öğrenme
- öğretmenlik – öğretmenlik
-uş, -uşluk ekiyle oluşturulan isim fiil örnekleri:
- uçuş – uçuş
- gülüş – gülüş
- dönüş – dönüş
- atış – atış
- yıkım – yıkım
- yapım – yapım
- gelişim – gelişim
- öğrenme – öğrenme
Sonuç
İsim fiiller, Türkçede önemli bir yere sahip olan fiilimsi türlerinden biridir. İsim fiiller, fiil anlamını ad anlamıyla birleştirerek cümlede çeşitli görevlerde kullanılabilirler. İsim fiillerin özelliklerini ve kullanımlarını iyi bilmek, Türkçeyi doğru ve etkili bir şekilde kullanmada önemli bir rol oynar.