Karas Sağlık: Bilinmeyen Bir Tehdit
Karas, karaciğeri etkileyen bir virüs enfeksiyonudur. Hepatit A, B, C, D ve E olmak üzere beş farklı türü vardır. Hepatit A ve E, genellikle kirli su veya yiyeceklerle bulaşır. Hepatit B, C ve D ise kan veya vücut sıvılarıyla bulaşır.
Karas, dünya çapında önemli bir sağlık sorunudur. Dünya Sağlık Örgütü’nün (WHO) tahminlerine göre, dünya çapında yaklaşık 325 milyon kişi kronik hepatit B veya C ile enfektedir. Bu enfeksiyonlar her yıl yaklaşık 1,4 milyon kişinin ölümüne neden olmaktadır.
Karas Belirtileri
Karas belirtileri, enfeksiyonun türüne ve şiddetine göre değişebilir. Bazı kişilerde hiç belirti görülmezken, bazı kişilerde ise şiddetli belirtiler görülebilir.
Hepatit A ve E’nin ortak belirtileri şunlardır:
- Sarılık (cildin ve gözlerin sararması)
- İdrarın koyulaşması
- Dışkının soluklaşması
- İştahsızlık
- Bulantı
- Kusma
- İshal
- Karın ağrısı
- Yorgunluk
- Ateş
Hepatit B, C ve D’nin ortak belirtileri şunlardır:
- Yorgunluk
- İştahsızlık
- Bulantı
- Kusma
- Karın ağrısı
- Eklem ağrıları
- Kas ağrıları
- Ateş
- Cilt döküntüsü
- Kaşıntı
Karas Tanısı
Karas tanısı, kan testleri ile konulur. Kan testlerinde, karaciğer enzimlerinin yüksekliği ve virüsün antikorlarının varlığı araştırılır.
Karas Tedavisi
Karas tedavisi, enfeksiyonun türüne ve şiddetine göre değişir.
Hepatit A ve E için özel bir tedavi yoktur. Tedavi, destekleyici tedaviden oluşur. Destekleyici tedavi, sıvı ve elektrolit replasmanı, antiemetik ilaçlar ve ağrı kesiciler gibi ilaçları içerir.
Hepatit B için antiviral ilaçlar kullanılır. Antiviral ilaçlar, virüsün çoğalmasını önleyerek karaciğer hasarını azaltır.
Hepatit C için de antiviral ilaçlar kullanılır. Antiviral ilaçlar, virüsü vücuttan temizleyerek karaciğer hasarını önler veya azaltır.
Hepatit D için özel bir tedavi yoktur. Tedavi, destekleyici tedaviden ve hepatit B tedavisinden oluşur.
Karas Önlenmesi
Karas önlenebilir bir hastalıktır. Karas önlenmesi için yapılabilecekler şunlardır:
- Hepatit A ve E’den korunmak için:
- Kirli su ve yiyeceklerden kaçının.
- Seyahat ederken, şişelenmiş su için ve iyi pişmiş yiyecekler yiyin.
- Ellerinizi sık sık sabun ve suyla yıkayın.
- Hepatit B, C ve D’den korunmak için:
- Kan ve vücut sıvılarıyla temas etmekten kaçının.
- Enjeksiyon iğnelerini paylaşmayın.
- Dövme veya piercing yaptırırken steril ekipman kullanıldığından emin olun.
- Cinsel ilişki sırasında prezervatif kullanın.
Karas Hakkında Faydalı Siteler ve Dosyalar
- Dünya Sağlık Örgütü (WHO) Karas Sayfası: https://www.who.int/hepatitis/en/
- Amerikan Karaciğer Vakfı (ALF) Karas Sayfası: https://www.liverfoundation.org/for-patients/liver-diseases/hepatitis/
- Ulusal Karaciğer Enstitüsü (NLI) Karas Sayfası: https://www.niddk.nih.gov/health-information/liver-disease/hepatitis
- Karas Bilgi Dosyası: https://www.cdc.gov/hepatitis/pdfs/Hepatitis_Fact_Sheet.pdf