Ki’li Birleşik Cümleler
Türkçede cümleler yapılarına göre basit ve birleşik cümle olarak ikiye ayrılır. Basit cümleler tek bir yargı bildiren cümlelerdir. Birleşik cümleler ise iki veya daha fazla yargı bildiren cümlelerdir. Birleşik cümleler, yapılarına göre beş gruba ayrılır:
- Şartlı birleşik cümleler
- Girişik birleşik cümleler
- İç içe birleşik cümleler
- Sıralı birleşik cümleler
- Ki’li birleşik cümleler
Bu yazımızda, ki’li birleşik cümleleri inceleyeceğiz.
Ki’li birleşik cümleler, bağımsız bir yargı bildiren bir cümle ile onu açıklayan, tamamlayan veya güçlendiren bir cümlenin “ki” bağlacıyla bağlanmasıyla oluşan cümlelerdir.
Ki’li birleşik cümlelerde, “ki” bağlacı, iki cümleyi birbirine bağlayan bir bağ görevi görür. Bu bağlaç, bağımsız cümlenin yükleminden önce gelir.
Ki’li birleşik cümleler, iki cümlenin anlam bakımından ilişkisine göre üçe ayrılır:
- Açıklayıcı ki’li birleşik cümleler
- Tanımlayıcı ki’li birleşik cümleler
- Güçlendirici ki’li birleşik cümleler
Açıklayıcı ki’li birleşik cümlelerde, bağımsız cümlenin yüklemi, onu açıklayan veya tamamlayan cümlenin yükleminden önceki bir ögedir.
Örneğin:
- “Bugün hava çok güzel ki dışarı çıkalım.” cümlesinde, “hava çok güzel” yargısı, “dışarı çıkalım” yargısını açıklamaktadır.
Tanımlayıcı ki’li birleşik cümlelerde, bağımsız cümlenin yüklemi, onu tanımlayan cümlenin yükleminden önceki bir ögedir.
Örneğin:
- “Bu gördüğün ev ki bizimki.” cümlesinde, “gördüğün ev” yargısı, “bizimki” yargısını tanımlamaktadır.
Güçlendirici ki’li birleşik cümlelerde, bağımsız cümlenin yüklemi, onu güçlendiren cümlenin yükleminden önceki bir ögedir.
Örneğin:
- “Bugün hava çok soğuk ki donuyorum.” cümlesinde, “hava çok soğuk” yargısı, “donuyorum” yargısını güçlendirmektedir.
Ki’li birleşik cümleler, günlük hayatta ve yazı dilinde yaygın olarak kullanılan cümlelerdir.
Aşağıda, ki’li birleşik cümle örnekleri verilmiştir:
-
Açıklayıcı ki’li birleşik cümle örnekleri:
- **”Bugün hava çok güzel ki dışarı çıkalım.”
- **”Bu gördüğün ev ki bizimki.”
- **”Bu kitap ki çok faydalı.”
- **”Bu araba ki çok hızlı.”
- “Bu adam ki çok zengin.”
-
Tanımlayıcı ki’li birleşik cümle örnekleri:
- **”Bu gördüğün adam ki benim arkadaşım.”
- **”Bu aldığın kitap ki çok güzel.”
- **”Bu aldığın araba ki çok pahalı.”
- **”Bu gördüğün ev ki çok büyük.”
- “Bu gördüğün adam ki çok yakışıklı.”
-
Güçlendirici ki’li birleşik cümle örnekleri:
- **”Bugün hava çok soğuk ki donuyorum.”
- **”Bu sınav çok zor ki geçemeyeceğim.”
- **”Bu iş çok zor ki başaramayacağım.”
- **”Bu araba çok hızlı ki kaza yapacağım.”
- “Bu adam çok güçlü ki kimse onu durduramaz.”
Ki’li birleşik cümleler, farklı türde cümleler ile de kurulabilir.
Örneğin:
- **”Bu gördüğün ev ki benim arkadaşım olan Ali’nin.” (İsim-fiil ile kurulan ki’li birleşik cümle örneği)
- **”Bu aldığın kitap ki çok faydalı ki okumanı tavsiye ederim.” (Sıralı birleşik cümle ile kurulan ki’li birleşik cümle örneği)
- **”Bu gördüğün adam ki çok yakışıklı ki kızlar peşinden koşuyor.” (Şartlı birleşik cümle ile kurulan ki’li birleşik cümle örneği)
Ki’li birleşik cümleler, Türkçenin zenginliğini ve çeşitliliğini gösteren önemli bir cümle yapısıdır.