Köse Kadı, Bahaeddin Özkişi’nin 1970 yılında yayımlanan tarihi romanıdır. Roman, 16. yüzyıl sonlarında, Osmanlı İmparatorluğu’nun Macaristan topraklarındaki fetihlerini ve bu fetihlerde rol oynayan kahramanları konu alır.
Romanın başkişisi, adından da anlaşılacağı gibi, Köse Kadı’dır. Köse Kadı, Osmanlı’nın en önemli kadısıdır. Adaletli, bilge ve cesur bir adamdır. Köse Kadı, romanda çeşitli maceralara atılır ve her seferinde başarıyla çıkar.
Romanın diğer önemli karakterleri arasında, Macaristan kontu olan Kont Ladislav, Kont’un oğlu Ladislav, Kont’un kızı Cizinna, Köse Kadı’nın yardımcısı Ali Bey ve Başpiskopos bulunmaktadır.
Roman, 1577 yılında Macaristan’da başlar. Köse Kadı, II. Selim’in şehzadeliğinde, Macaristan’ın fethi için sefere çıkan Osmanlı ordusuyla birliktedir. Köse Kadı, ordunun başındaki komutan, Şehzade Mehmet’in danışmanlığını yapar.
Ordu, Macaristan’ı fethederek Budin’e ulaşır. Köse Kadı, Budin’de kadılık görevine atanır. Köse Kadı’nın adaleti ve bilgeliği, kısa sürede tüm şehri etkiler.
Bu arada, Kont Ladislav, Osmanlı’nın Macaristan’ı fethetmesine çok kızmıştır. Kont, Osmanlı’yı yenmek için bir plan yapar. Kont, Başpiskopos’u kullanarak, Şeyma adında bir Türk kızının yardımıyla, Köse Kadı’yı öldürmeyi planlar.
Kont’un planı başarılı olur. Köse Kadı, Şeyma’nın ihanetiyle öldürülür. Köse Kadı’nın ölümünden sonra, Osmanlı’nın Macaristan’daki hakimiyeti zayıflar.
Köse Kadı’nın ölümünden sonra, Ali Bey, Köse Kadı’nın yerine kadılık görevine atanır. Ali Bey, Köse Kadı’nın izinden giderek, adaletli ve bilge bir kadı olur.
Ali Bey, Kont Ladislav’ın planlarını bozmak için harekete geçer. Ali Bey, Şeyma’yı yakalar ve onu idam eder. Ali Bey, ayrıca Başpiskopos’u da öldürür.
Ali Bey’in çabalarıyla, Osmanlı’nın Macaristan’daki hakimiyeti tekrar güçlenir.
Romanın Teması ve Anafikri
Köse Kadı romanının temel teması, adalet ve cesarettir. Roman, adaletli ve cesur insanların her zaman kazanacağını vurgular.
Romanın ana fikri ise, “Adalet, her şeyin üstündedir.” şeklindedir. Köse Kadı, roman boyunca her zaman adaleti savunur. Köse Kadı’nın adaleti, onu bir kahramana dönüştürür.
Romanın Yapısı
Köse Kadı romanı, 10 bölümden oluşur. Roman, Köse Kadı’nın Macaristan’a gelişiyle başlar ve onun ölümüyle sona erer.
Romanın anlatıcısı, üçüncü kişidir. Roman, olay örgüsüyle ilerler.
Romanın Karakterleri
Köse Kadı romanının başlıca karakterleri şunlardır:
- Köse Kadı: Romanın başkişisidir. Adaletli, bilge ve cesur bir adamdır.
- Kont Ladislav: Macaristan kontudur. Osmanlı’nın Macaristan’ı fethetmesine çok kızmıştır.
- Ladislaw: Kont Ladislav’ın oğludur.
- Cizinna: Kont Ladislav’ın kızıdır.
- Ali Bey: Köse Kadı’nın yardımcısıdır.
- Başpiskopos: Macaristan’ın başpiskoposudur.
Romanın Dili ve Üslubu
Köse Kadı romanı, akıcı ve sürükleyici bir dille yazılmıştır. Romanda, dönemin tarihi ve kültürel özellikleri de yansıtılmıştır.
Romanın üslubu, sade ve anlaşılır bir üsluptur. Romanda, yer yer metafor ve mecaz gibi sanatsal anlatım teknikleri kullanılmıştır.
Romanın Değerlendirmesi
Köse Kadı, Türk edebiyatında önemli bir yere sahip olan bir tarihi romandır. Roman, adalet ve cesaret gibi evrensel değerleri işlemiştir. Roman, sürükleyici bir kurgusu ve akıcı bir üslubuyla okuyucuyu etkilemeyi başarmıştır.
Roman, ayrıca dönemin tarihi ve kültürel özelliklerin