Küçük Ağa, Tarık Buğra’nın 1973 yılında yayımlanan romanıdır. Roman, I. Dünya Savaşı’nın ardından başlayan Kurtuluş Savaşı’nı, bir kasabada yaşayan Çolak Salih’in gözünden anlatır.
Roman, 1919 yılında, I. Dünya Savaşı’nın ardından Osmanlı Devleti’nin yenilmesiyle başlar. Konya’nın Akşehir ilçesindeki bir köyde, savaşta bir kolunu kaybeden Çolak Salih, köyüne döner. Çolak Salih, köyde yaşayan Yunanlılara karşı bir düşmanlık besler. Ancak köy halkı, Çolak Salih’in bir kolunu kaybetmesine rağmen, savaşın ardından köye dönmesine tepkilidir. Çolak Salih, köyde yalnız kalır.
Bir gün, köye gelen bir grup Kuvayi Milliyeci, Çolak Salih’in de kendilerine katılmalarını ister. Çolak Salih, önce bu teklifi reddeder. Ancak köyün işgal edilmesiyle birlikte, Çolak Salih de Kuvayi Milliye’ye katılır.
Çolak Salih, Kuvayi Milliye’de hızla yükselir ve bir komutan olur. Çolak Salih, köyünü ve çevresindeki kasabaları işgalden kurtarır. Çolak Salih, bu süreçte, köyün Yunanlılarla iş birliği yapan zenginlerinden de intikam alır.
Romanın sonunda, Çolak Salih, Milli Mücadele’nin kazanılmasının ardından köyüne döner. Çolak Salih, artık köyün sevilen ve saygı duyulan bir figürü olmuştur.
Romanın Ana Temaları
Küçük Ağa, Kurtuluş Savaşı’nın bir köyde yaşayan insanların gözünden anlatıldığı için, romanda milli mücadelenin yanı sıra, o dönemin toplumsal ve ekonomik yapısı da önemli bir yer tutar. Romanın ana temaları şunlardır:
- Milli mücadele: Romanda, Kurtuluş Savaşı’nın bir köyde yaşayan insanların üzerindeki etkileri anlatılır. Çolak Salih’in Kuvayi Milliye’ye katılması ve milli mücadeleye katkıda bulunması, romanın ana temalarından biridir.
- Toplumsal yapı: Romanda, o dönemin toplumsal yapısına dair önemli bilgiler verilir. Çolak Salih’in köydeki konumu, köyün Yunanlılarla iş birliği yapan zenginleri ve köylülerin milli mücadeleye bakış açısı, romanda ele alınan toplumsal konular arasındadır.
- Ekonomik durum: Romanda, o dönemin ekonomik durumuna dair de önemli bilgiler verilir. Çolak Salih’in köydeki toprak sahiplerine karşı mücadelesi, romanda ele alınan ekonomik konular arasındadır.
Romanın Karakterleri
Küçük Ağa, zengin bir ailenin çocuğu olan Çolak Salih’in hikayesini anlattığı için, romanın ana karakteri Çolak Salih’tir. Çolak Salih, cesur, kararlı ve milli mücadeleye bağlı bir karakterdir. Romanda yer alan diğer önemli karakterler şunlardır:
- Niko: Çolak Salih’in köyünde yaşayan ve çocukluğundan beri arkadaşı olan bir Yunanlıdır. Niko, Çolak Salih’in milli mücadeleye katılmasını engellemeye çalışır.
- Mahmut Ağa: Köydeki en zengin toprak sahibi olan Mahmut Ağa, işgalcilerle iş birliği yapan bir karakterdir.
- Ayşe: Çolak Salih’in aşık olduğu bir köylü kızıdır.
Romanın Önemli Olayları
Küçük Ağa’da yer alan önemli olaylar şunlardır:
- Çolak Salih’in köyüne dönmesi: Romanın başlangıcında, Çolak Salih, köyüne döner. Çolak Salih’in köyüne dönüşü, romanın ana olaylarından biridir.
- Kuvayi Milliye’nin köye gelmesi: Kuvayi Milliye’nin köye gelmesi, romanın dönüm noktalarından biridir. Çolak Salih, bu olaydan sonra Kuvayi Milliye’ye katılır.
- Köyün işgali: Yunanlıların köyü işgali, romanın önemli olaylarından biridir. Çolak Salih, bu olaydan sonra köyünü kurtarmak için mücadele eder.
- Milli mücadelenin kazanılması: Milli mücadelenin kazanılması, romanın sonunu getiren olaydır.
Romanın Eleştirisi
Küçük Ağa, Türk edebiyatında milli mücadele konulu romanların en önemli örneklerinden biridir. Roman, Kurtuluş Savaşı’nın bir köyde yaşayan insanların üzerindeki etkilerini gerçekçi bir şekilde anlatmasıyla dikkat çeker. Romanın dil ve üslubu da oldukça başarılıdır.
Roman, 1974 yılında Tarı