Mıknatıs Kim Buldu?
Mıknatıs, demir, nikel ve kobalt gibi metalleri ve bu metallerin alaşımlarını çeken bir doğal nesne veya insan yapımı nesnedir. Mıknatısların manyetik alanları, demir tozlarını çekmeleri, iğneleri saptırmaları ve diğer nesneleri hareket ettirmeleri gibi çeşitli şekillerde gözlemlenebilir.
Mıknatısların ilk olarak ne zaman ve nasıl keşfedildiği tam olarak bilinmemekle birlikte, MÖ 6. yüzyılda Yunanistan’da yaşamış olan Thales’in mıknatısların manyetik özelliklerini gözlemleyen ilk kişi olduğu düşünülmektedir. Thales, Magnesia adında bir bölgede yaşayan bir filozof ve matematikçiydi. Magnesia’da bulunan manyetit taşları, demir tozlarını çekme özelliğine sahipti. Thales, bu özelliği gözlemleyerek mıknatısların manyetik özelliklerinin olduğunu fark etti.
Thales’in ardından mıknatısların manyetik özelliklerini inceleyen birçok bilim insanı oldu. MÖ 3. yüzyılda yaşamış olan Aristoteles, mıknatısların iki ucu olduğunu ve bu uçların farklı özelliklere sahip olduğunu keşfetti. Aristoteles’in bu keşfi, mıknatısların kutuplarının varlığını kanıtlayan ilk keşif olarak kabul edilir.
Mıknatıslar, Çin’de de erken dönemlerde biliniyordu. MÖ 4. yüzyılda yazılmış olan Şeytan Ovası Ustasının Kitabı adlı eserde, manyetitlerin demir tozlarını çekebileceğinden bahsedilmektedir.
Mıknatıslar, Orta Çağ’da da Avrupa’da biliniyordu. 12. yüzyılda yaşamış olan Pierre de Maricourt, mıknatısların kutuplarını keşfetti ve bu kutupların birbirini çektiğini veya ittiğini gözlemledi.
-
yüzyılda yaşamış olan William Gilbert, mıknatısların manyetik alanlarını inceleyen ilk kişi oldu. Gilbert, mıknatısların kutuplarının etrafında manyetik alan çizgileri olduğunu keşfetti.
-
yüzyılda yaşamış olan Isaac Newton, mıknatısların manyetik alanlarını matematiksel olarak tanımlayan ilk kişi oldu. Newton, mıknatısların manyetik alanlarını tanımlamak için bir denklem geliştirdi.
-
yüzyılda yaşamış olan Michael Faraday, elektrik akımının manyetik alan oluşturduğunu keşfetti. Bu keşif, manyetizma ve elektrik arasındaki ilişkiyi ortaya koydu.
-
yüzyılda yaşamış olan James Clerk Maxwell, elektrik ve manyetizma arasındaki ilişkiyi matematiksel olarak formüle eden Maxwell denklemlerini geliştirdi. Maxwell denklemleri, elektromanyetik alanın temelini oluşturmaktadır.
-
yüzyılda manyetizma alanında önemli gelişmeler yaşandı. Bu gelişmelerden bazıları şunlardır:
- 1905 yılında Albert Einstein, özel görelilik kuramında ışık hızının mutlak olduğunu ve manyetik alanın göreceli olduğunu öne sürdü.
- 1915 yılında Einstein, genel görelilik kuramında uzay-zamanın eğriliğinin manyetik alanı etkilediğini öne sürdü.
- 1927 yılında Werner Heisenberg, kuantum mekaniğinin temelini oluşturan belirsizlik ilkesini geliştirdi. Belirsizlik ilkesi, manyetik alanlardaki kuantum etkilerini açıklamaya yardımcı oldu.
Mıknatıslar, günümüzde birçok alanda kullanılmaktadır. Mıknatısların kullanıldığı bazı alanlar şunlardır:
- Pusulalar
- Elektromıknatıslar
- Hoparlörler
- Mikrofonlar
- Sabit diskler
- Manyetik rezonans görüntüleme (MRG)
Mıknatıslar, insanlığın gelişmesinde önemli bir rol oynamıştır. Pusulaların icadıyla birlikte denizcilik ve ticaret gelişmiştir. Elektromıknatısların icadıyla birlikte elektrik motorları ve jeneratörler geliştirilmiştir. Bu gelişmeler, modern dünyanın temelini oluşturmaktadır.
Mıknatısların Sınıflandırılması
Mıknatıslar, doğal mıknatıslar ve yapay mıknatıslar olmak üzere iki ana gruba ayrılır.
Doğal Mıknatıslar
Doğal mıknatıslar, doğada kendiliğinden oluşan mıknatıslardır. Manyetit (Fe3O4) minerali, en yaygın doğal mıknatıstır. Manyetit, genellikle Magnesia bölgesinde bulunur.
Yapay Mıknatıslar
Yapay mıknatıslar, insan yapımı mıknatıs