Negatif Pekiştirme
Negatif pekiştirme, bir davranışın yapılmaması için uygulanan bir koşullu öğrenme yöntemidir. Bu yöntemde, istenmeyen davranışın yapılması durumunda hoş olmayan bir sonuçla karşılaşılması sağlanarak, bu davranışın yapılma olasılığı azaltılmaya çalışılır.
Negatif pekiştirme, Skinner tarafından geliştirilen operant koşullandırma kuramının temel bir bileşenidir. Bu kuram, davranışın, onu izleyen sonuçların etkisiyle şekillendiğini öne sürer. Negatif pekiştirme, bu kuramın bir sonucu olarak ortaya çıkan bir davranış değiştirme yöntemidir.
Negatif Pekiştirmenin Prensibi
Negatif pekiştirmede, istenmeyen bir davranışın yapılması durumunda, hoş olmayan bir sonuçla karşılaşılması sağlanır. Bu sonuç, davranışın yapılma olasılığını azaltmaya yöneliktir.
Negatif pekiştirmenin temel prensibi şu şekildedir:
- İstenmeyen davranışın yapılması durumunda, hoş olmayan bir sonuçla karşılaşılır.
- Bu sonuç, davranışın yapılma olasılığını azaltır.
Negatif Pekiştirmenin Örnekleri
Negatif pekiştirme, günlük yaşamda sıklıkla kullanılan bir davranış değiştirme yöntemidir. Bazı örnekleri şu şekilde verilebilir:
- Bir çocuk, odasını toplamazsa, televizyon izlemesi yasaklanır.
- Bir öğrenci, ödevlerini yapmazsa, cep telefonu kullanımı kısıtlanır.
- Bir çalışan, zamanında işe gelmezse, maaşından kesinti yapılır.
Negatif Pekiştirmenin Etkinliği
Negatif pekiştirme, bazı durumlarda oldukça etkili bir davranış değiştirme yöntemi olabilir. Ancak, bu yöntemin etkinliği, uygulanma şekline bağlıdır.
Negatif pekiştirme uygulanırken dikkat edilmesi gereken bazı noktalar şunlardır:
- Hoş olmayan sonuç, istenmeyen davranışın yapılması durumunda hemen uygulanmalıdır.
- Hoş olmayan sonuç, istenmeyen davranışın yapılma olasılığını azaltacak kadar şiddetli olmalıdır.
- Hoş olmayan sonuç, istenmeyen davranışın yapılması dışındaki davranışlara da uygulanmamalıdır.
Negatif pekiştirme, dikkatli bir şekilde uygulandığında, istenmeyen davranışları azaltmak için etkili bir yöntem olabilir. Ancak, bu yöntemin yanlış uygulanması, istenmeyen sonuçlara da yol açabilir.
Negatif Pekiştirmenin Yan Etkileri
Negatif pekiştirme, bazı durumlarda istenmeyen yan etkilere neden olabilir. Bu yan etkilerden bazıları şunlardır:
- Kaçınma davranışı: Kişi, istenmeyen sonucun ortaya çıkmasını önlemek için istenmeyen davranıştan kaçınır.
- Saldırganlık: Kişi, istenmeyen sonucun kendisine uygulanmasını engellemek için saldırgan davranışlarda bulunabilir.
- Öfke: Kişi, istenmeyen sonucun kendisine uygulanmasını nedeniyle öfke hissedebilir.
Bu yan etkilerin ortaya çıkmasını önlemek için, negatif pekiştirme yönteminin dikkatli bir şekilde uygulanması gerekir.
Negatif Pekiştirmenin Alternatifleri
Negatif pekiştirme, istenmeyen davranışları azaltmak için kullanılan etkili bir yöntemdir. Ancak, bu yöntemin bazı yan etkileri de vardır. Bu yan etkilerin ortaya çıkmasını önlemek için, negatif pekiştirmenin alternatiflerinin kullanılması da düşünülebilir.
Negatif pekiştirmenin alternatiflerinden bazıları şunlardır:
- Olumlu pekiştirme: İstenilen davranışın yapılması durumunda hoş bir sonuçla karşılaşılması sağlanır. Bu sonuç, davranışın yapılma olasılığını artırmaya yöneliktir.
- Zaman erteleme: İstenmeyen davranışın yapılmaması durumunda, hoş bir sonuçla karşılaşılması sağlanır. Bu sonuç, davranışın yapılma olasılığını artırmaya yöneliktir.
- Ayrılma: İstenmeyen davranışın yapılması durumunda, kişi ortamdan uzaklaştırılır. Bu sonuç, davranışın yapılma olasılığını azaltmaya yöneliktir.
Hangi yöntemin kullanılacağı, istenmeyen davranışın türüne ve bireyin özelliklerine bağlı olarak değişebilir.