Noktalama İşaretleri
Noktalama işaretleri, Türkçede yazım kurallarının önemli bir parçasıdır. Doğru ve etkili bir yazım için noktalama işaretlerinin doğru kullanılması gerekir. Noktalama işaretleri, duygu ve düşüncelerin daha açık ifade edilmesini, cümlenin yapısını ve duraklama noktalarını belirlemeyi, okuma ve anlamayı kolaylaştırmayı ve sözün vurgu ve ton gibi özelliklerini belirtmeyi sağlar.
Noktalama İşaretleri ve Kullanım Alanları
Noktalama işaretleri, kullanım alanlarına göre şu şekilde sınıflandırılabilir:
- Cümlenin sonunu belirtmek için kullanılan noktalama işaretleri: Nokta (.), üç nokta (…), ünlem işareti (!), soru işareti (?)
- Cümle içinde duraklama ve anlam ayrımını belirtmek için kullanılan noktalama işaretleri: Virgül (,), noktalı virgül (;)
- Açıklamaları, eklemeleri ve alıntıları belirtmek için kullanılan noktalama işaretleri: İki nokta (:), kısa çizgi (-)
- Sözcüklerin, kelime gruplarının ve cümlelerin vurgularını belirtmek için kullanılan noktalama işaretleri: Tırnak işareti (“ ”), ayraç ( ), kesme işareti (’)
Nokta (.)
Cümlenin sonuna konur. Cümlenin sona erdiğini, düşüncenin tamamlandığını gösterir.
Örnek:
- Bugün hava çok güzel.
- Kitap okumayı çok seviyorum.
- Okula geç kaldım.
Üç Nokta (…)
Cümlenin sonuna konur. Cümlenin devamının geleceğini, anlatımın kesildiğini veya bir sonucun olacağını belirtir.
Örnek:
- Bugün hava çok güzel…
- Kitap okumayı çok seviyorum…
- Okula geç kaldım…
Ünlem İşareti (!)
Duygu ve düşüncelerin daha etkili bir şekilde ifade edilmesini sağlar. Heyecan, şaşkınlık, sevinç, kızgınlık, korku gibi duyguların yoğunluğunu ifade eder. Ayrıca, emir ve istek cümlelerinin sonunda da kullanılır.
Örnek:
- Ne güzel bir gün!
- Bu kitap çok güzel!
- Seni çok seviyorum!
- Git!
- Gel!
Soru İşareti (?)
Bir sorunun sorulduğu durumlarda kullanılır.
Örnek:
- Bu kitap ne kadar?
- Bugün hava nasıl?
- Seni seviyor musun?
Virgül (,)
Cümle içinde eş görevli kelime ve kelime gruplarını birbirinden ayırmak için kullanılır. Ayrıca, cümle içinde sıralama yapılırken, sıralı cümlelerde ve bağlı cümlelerde kullanılır.
Örnek:
- Bugün hava çok güzel, güneşli, ılık.
- Kitap okumayı, müzik dinlemeyi, film izlemeyi çok seviyorum.
- Okula gittim, ders çalıştım, ödevimi yaptım.
Noktalı Virgül (;)
Cümle içinde eş görevli kelime ve kelime gruplarından sonra, sıralama yapılırken veya sıralı cümlelerde kullanılır. Ayrıca, bağlı cümleleri birbirinden ayırmak için de kullanılır.
Örnek:
- Bugün hava çok güzel; güneşli, ılık.
- Kitap okumayı, müzik dinlemeyi; film izlemeyi çok seviyorum.
- Okula gittim; ders çalıştım.
- Okula gittim; ama ders çalışmadım.
İki Nokta (:)
Cümle içinde bir açıklama, bir ekleme veya bir alıntı yapılacağını belirtir.
Örnek:
- Bugün hava çok güzel: güneşli, ılık.
- Kitap okumayı çok seviyorum: özellikle de polisiye romanları.
- Atatürk şöyle demişti: “Hayatta en hakiki mürşit ilimdir.”
Kısa Çizgi (-)
Cümle içinde kelimelerin veya kelime gruplarının anlamlarını birbirine bağlamak için kullanılır. Ayrıca, tarih, sayı ve ölçü birimleri gibi ifadelerin yazılışında da kullanılır.
Örnek:
- Büyük-küçük, yaşlı-genç herkes katıldı.
- 2023-2024 eğitim-öğretim yılı başladı.
- 3,5 metre uzunluğunda bir balık yakaladı.
Tırnak İşaretleri (“ ”)
Cümle içinde özel adları, kitap, dergi, gazete gibi yayınları, şiir,