Oluş Fiilleri Nedir?
Oluş fiilleri, bir varlığın veya nesnenin kendiliğinden veya başka bir şeyin etkisiyle bir başka duruma geçmesini anlatan fiillerdir. Bu fiiller, cümlede öznedeki değişikliği ifade eder.
Oluş Fiillerinin Özellikleri
- Oluş fiilleri, geçişsiz fiillerdir. Yani, yüklemdeki eylemin yönünü başka bir varlığa veya nesneye yöneltemez.
- Oluş fiilleri, cümlede öznedeki değişikliği ifade eder. Yani, öznenin durumunun değiştiğini gösterir.
- Oluş fiilleri, cümlede anlamca tamamlanmış bir yapı oluşturur. Yani, yüklemden sonra başka bir öğe gerekmez.
Oluş Fiillerinin Türleri
Oluş fiilleri, oluşumun nasıl gerçekleştiği bakımından üçe ayrılır:
-
İç oluş fiilleri: Bir varlığın veya nesnenin kendiliğinden bir başka duruma geçmesini anlatan fiillerdir. Bu fiiller, cümlede “-mek, -işmek, -üşmek” ekleriyle yapılır. Örneğin:
- Güneş doğuyor. (Işık, kendiliğinden doğuyor.)
- Kar yağıyor. (Kar, kendiliğinden yağıyor.)
- Su buharlaşıyor. (Su, kendiliğinden buharlaşıyor.)
-
Dış oluş fiilleri: Bir varlığın veya nesnenin başka bir şeyin etkisiyle bir başka duruma geçmesini anlatan fiillerdir. Bu fiiller, cümlede “-inmek, -ilmek, -ünmek” ekleriyle yapılır. Örneğin:
- Çiçek açtı. (Güneş’in etkisiyle çiçek açtı.)
- Dağlar buz tuttu. (Soğuk hava etkisiyle dağlar buz tuttu.)
- Evin çatısı çöktü. (Rüzgarın etkisiyle evin çatısı çöktü.)
-
İkileme birleşik fiilleri: Bir varlığın veya nesnenin kendiliğinden veya başka bir şeyin etkisiyle bir başka duruma geçmesini anlatan birleşik fiillerdir. Bu fiiller, “oluş” ve “-mek, -işmek, -üşmek” ekleriyle yapılır. Örneğin:
- Üzümler karardı. (Üzümler, kendiliğinden karardı.)
- Yapraklar sararmaya başladı. (Yapraklar, kendiliğinden sararmaya başladı.)
- Sobanın ateşi yandı. (Sobanın ateşi, kendiliğinden yandı.)
Oluş Fiillerinin Örnekleri
Aşağıda, oluş fiillerinin örnekleri verilmiştir:
-
İç oluş fiilleri:
- Açılmak
- Ağlamak
- Büyümek
- Çıkmak
- Doğmak
- Düşenmek
- Emeklemek
- Eskimek
- Gülmek
- İnmek
- Kaçmak
- Kalmak
- Oynamak
- Ölmek
- Satmak
- Sormak
- Uyumak
- Yatmak
-
Dış oluş fiilleri:
- Akmak
- Aşmak
- Bilmek
- Bozulmak
- Buharlaşmak
- Çatlamak
- Çürümek
- Doymak
- Durmak
- Ermek
- Esmek
- Gelmek
- Görmek
- Gülmek
- Kaybolmak
- Kırılmak
- Ölmek
- Satmak
- Soğumak
- Uyumak
- Yatmak
-
İkileme birleşik fiilleri:
- Akmak
- Aşmak
- Bilmek
- Bozulmak
- Buharlaşmak
- Çatlamak
- Çürümek
- Doymak
- Durmak
- Ermek
- Esmek
- Gelmek
- Görmek
- Gülmek
- Kaybolmak
- Kırılmak
- Ölmek
- Satmak
- Soğumak
- Uyumak
- Yatmak
Oluş Fiillerinin Kullanım Alanları
Oluş fiilleri, günlük konuşma dilinde ve yazı dilinde yaygın olarak kullanılır