Paratonerin Mucidi: Benjamin Franklin
Paratoner, yıldırımdan kaynaklanan zararları önlemek için kullanılan bir araçtır. Yüksek binalar, kuleler, köprüler gibi metal yapıların tepesine yerleştirilen paratonerler, yıldırımın bu yapılara çarpmasını ve zarar vermesini engeller. Paratoner, yıldırımın neden olduğu elektrik yükünü toprağa aktararak çalışır.
Paratonerin mucidi, Amerikalı bilim insanı Benjamin Franklin’dir. Franklin, 1752 yılında yaptığı bir deneyle yıldırımın aslında elektrik akımı olduğunu keşfetti. Bu deneyde, bir uçurtmaya bağlı olan bir laiden tüpünü fırtınalı bir havada gökyüzüne gönderdi. Laiden tüpü, yıldırım çarpması sonucu aydınlandı. Bu deney, Franklin’in yıldırımla ilgili teorilerini doğruladı ve paratonerin geliştirilmesine giden yolu açtı.
Franklin, yaptığı deneylerden sonra paratonerin ilk prototipini geliştirdi. Bu prototip, 20 metre uzunluğunda bir metal çubuktan oluşuyordu. Metal çubuk, toprağa bağlıydı ve tepesinde bir metal top vardı. Franklin, bu prototipi Philadelphia’daki kendi evine yerleştirdi.
Franklin’in paratoneri, ilk başta pek yaygınlaşmadı. Ancak, zamanla paratonerin faydaları anlaşıldı ve kullanımı yaygınlaştı. 18. yüzyılın sonlarına gelindiğinde, Avrupa’nın birçok ülkesinde paratoner kullanılıyordu.
Paratoner, günümüzde de yıldırımdan korunmanın en etkili yollarından biridir. Yüksek binalar, kuleler, köprüler gibi metal yapılarda paratoner kullanımı zorunludur.
Paratonerin Çalışma Prensibi
Paratoner, yıldırımın neden olduğu elektrik yükünü toprağa aktararak çalışır. Paratoner, yüksek bir metal çubuktan oluşur. Bu çubuk, toprağa bağlıdır ve tepesinde bir metal top vardır.
Yıldırım, genellikle bulutlar arasında meydana gelir. Yıldırım çakması sırasında, bulutlar arasında ve bulut ile yer arasında büyük miktarda elektrik yükü transfer edilir. Bu elektrik yükü, paratonerin metal çubuğunu çeker.
Paratonerin metal çubuğuna gelen elektrik yükü, toprağa akar. Böylece, yıldırımın neden olduğu zararlar önlenmiş olur.
Paratonerin Çeşitleri
Paratonerler, kullanım alanlarına göre farklı şekillerde üretilir. En yaygın paratoner çeşitleri şunlardır:
- Statik paratonerler: Bu paratonerler, yıldırımın neden olduğu elektrik yükünü toprağa aktarmak için statik elektriği kullanır.
- Aktif paratonerler: Bu paratonerler, yıldırımın neden olduğu elektrik yükünü toprağa aktarmak için aktif bir sistem kullanır.
Statik paratonerler, en yaygın kullanılan paratoner türüdür. Bu paratonerler, bir metal çubuk ve toprağa bağlı bir iletkenden oluşur. Metal çubuk, yıldırımın neden olduğu elektrik yükünü çeker ve toprağa aktarır.
Aktif paratonerler, statik paratonerlerden daha etkilidir. Bu paratonerler, yıldırımın neden olduğu elektrik yükünü toprağa aktarmak için aktif bir sistem kullanır. Bu sistem, yıldırımın neden olduğu elektrik yükünü daha hızlı ve verimli bir şekilde toprağa aktarır.
Paratonerin Faydaları
Paratoner, yıldırımdan kaynaklanan zararları önlemek için önemli bir araçtır. Paratonerin faydaları şunlardır:
- Yıldırımın neden olduğu yangınları önler.
- Yıldırımın neden olduğu elektrik kesintilerini önler.
- Yıldırımın neden olduğu can kayıplarını önler.
Paratonerin Yerleştirilmesi
Paratoner, yüksek binalar, kuleler, köprüler gibi metal yapılara yerleştirilir. Paratoner, yapının en yüksek noktasına yerleştirilmelidir. Paratonerin metal çubuğunun uzunluğu, yapının yüksekliğine göre belirlenir.
Paratonerin toprağa bağlantısı, iyi bir şekilde yapılmalıdır. Paratonerin toprağa bağlantısı, yıldırımın neden olduğu elektrik yükünü toprağa verimli bir şekilde aktarmak için önemlidir.
Paratonerin Bakımı
Paratoner, düzenli olarak kontrol edilmeli ve bakımları yapılmalıdır. Paratonerin bakımları, paratonerin verimli bir şekilde çalışmasını sağlamak için önemlidir.
Paratonerin bakımında aşağıdaki noktalara dikkat edilmelidir:
- Paratonerin metal çubuğunun ve toprağa bağlantısının temiz olması gerekir