Parşömen: Kim Buldu, Nasıl İcat Edildi?
Parşömen, hayvan derisinden elde edilen bir yazı malzemesidir. Papirüs bitkisinden elde edilen papirüsten daha dayanıklı ve uzun ömürlü olması nedeniyle, tarih boyunca önemli bir yazı malzemesi olmuştur. Parşömen, MÖ 2. yüzyılda Bergama’da icat edilmiştir. İcadını, Bergama Kütüphanesi’nin kütüphanecisi Krates’e atfedilmektedir.
Parşömen İcat Edilmeden Önce
Eski Mısırlılar, MÖ 4. yüzyıldan itibaren papirüs bitkisini yazı malzemesi olarak kullanmışlardır. Papirüs, Nil Deltası’nda bol miktarda yetişen bir bitkidir. İnce şeritler halinde kesilen papirüs bitkisinin şeritleri, üst üste yapıştırılarak yazı yazmaya uygun bir yüzey elde edilir. Papirüs, oldukça hafif ve esnek bir malzemedir. Ancak, nemden ve rutubetten etkilendiği için dayanıksızdır.
Parşömen İcat Edilmesi
Parşömen, MÖ 2. yüzyılda Bergama’da icat edilmiştir. İcadını, Bergama Kütüphanesi’nin kütüphanecisi Krates’e atfedilmektedir. Krates, MÖ 197-159 yılları arasında Bergama Kralı II. Eumenes’in hükümdarlığı sırasında görev yapmıştır.
Bergama, o dönemde önemli bir kültür ve bilim merkeziydi. Bergama Kütüphanesi, dünyanın en büyük kütüphanelerinden biriydi. Kütüphanede, binlerce cilt kitap ve belge bulunuyordu. Bu kitap ve belgelerin korunması için dayanıklı bir yazı malzemesine ihtiyaç vardı.
Krates, bu ihtiyacı karşılamak için hayvan derilerini işlemeyi düşündü. Deri, papirüsten daha dayanıklı bir malzemeydi. Krates, deriyi işleyerek yazı yazmaya uygun bir yüzey elde etti. Bu yeni yazı malzemesine “parşömen” adı verildi.
Parşömen’in Özellikleri
Parşömen, hayvan derisinden elde edilen bir yazı malzemesidir. Genellikle koyun, keçi, dana veya inek derisinden yapılır. Parşömen, papirüsten daha dayanıklı ve uzun ömürlü bir malzemedir. Nemden ve rutubetten etkilenmez. Ayrıca, üzerinde yazılan yazılar silinmez.
Parşömen, iki şekilde üretilir. Birinci yöntemde, deri tuzlanarak ve kurutularak yumuşatılır. Daha sonra, deri bir kazıyıcı ile inceltilir. İkinci yöntemde, deri bir kazıyıcı ile doğrudan inceltilir.
Parşömen, genellikle rulo halinde satılır. Rulo halindeki parşömen, tahta veya metal bir çerçeveye sarılır. Parşömen, genellikle kalem veya fırça ile yazılır.
Parşömen’in Yayılması
Parşömen, icat edildiği Bergama’dan kısa sürede bütün dünyaya yayılmıştır. Roma İmparatorluğu döneminde, parşömen papirüse göre daha yaygın olarak kullanılmaya başlanmıştır.
Parşömen, Orta Çağ boyunca da önemli bir yazı malzemesi olmuştur. Orta Çağ’da, parşömen üzerine dini ve bilimsel kitaplar yazılmıştır.
Parşömen, 11. yüzyıldan itibaren yerini kağıda bırakmaya başlamıştır. Ancak, parşömen, 19. yüzyıla kadar bazı uygulamalarda kullanılmaya devam etmiştir.
Parşömen’in Önemi
Parşömen, yazı tarihinin önemli bir dönüm noktasıdır. Papirüsten daha dayanıklı ve uzun ömürlü olması nedeniyle, parşömen, bilginin korunması ve aktarılmasında önemli bir rol oynamıştır. Parşömen, Orta Çağ’da yazılan birçok önemli eserin günümüze ulaşmasına yardımcı olmuştur.
Parşömen’in Günümüzde Kullanımı
Parşömen, günümüzde de bazı uygulamalarda kullanılmaktadır. Örneğin, bazı dini törenlerde parşömen üzerine yazılmış kutsal metinler kullanılır. Ayrıca, bazı sanat eserleri parşömen üzerine yapılır.
Parşömen, tarih boyunca önemli bir yazı malzemesi olmuştur. Dayanıklılık ve uzun ömürlülük gibi özellikleri nedeniyle, parşömen, bilginin korunması ve aktarılmasında önemli bir rol oynamıştır.