Sevr Antlaşması
Sevr Antlaşması, I. Dünya Savaşı sonrasında İtilâf Devletleri ile Osmanlı İmparatorluğu hükûmeti arasında 10 Ağustos 1920’de Fransa’nın başkenti Paris’in 3 km batısındaki Sevr (Sèvres) banliyösünde bulunan Seramik Müzesi’nde (Musée National de Céramique) imzalanmış antlaşmadır.
Antlaşma, Osmanlı İmparatorluğu’nun yenilgisi sonucunda imzalanan ve İmparatorluğun topraklarının büyük bir kısmının kaybedilmesini öngören bir antlaşmadır. Antlaşmanın maddeleri, Osmanlı Devleti’nin bir daha bağımsız bir devlet olamayacak şekilde hazırlanmıştır.
Antlaşmanın Maddeleri
Sevr Antlaşması, 433 maddeden oluşmaktadır. Antlaşmanın başlıca maddeleri şunlardır:
- Osmanlı İmparatorluğu, İtilâf Devletleri’ne savaş tazminatı ödemeyi kabul etti.
- Osmanlı İmparatorluğu’nun Anadolu toprakları, İtilâf Devletleri arasında paylaşıldı.
- İstanbul, İtilâf Devletleri’nin ortak yönetimine bırakıldı.
- Doğu Trakya, Yunanistan’a bırakıldı.
- Ege Adaları, İtalya’ya bırakıldı.
- Suriye ve Lübnan, Fransa’ya bırakıldı.
- Filistin, Milletler Cemiyeti’nin denetimine bırakıldı.
- Irak, İngiltere’ye bırakıldı.
- Ermenistan, bağımsız bir devlet olarak kuruldu.
- Kürdistan, özerk bir devlet olarak kuruldu.
Antlaşmanın Kabulü ve Reddi
Sevr Antlaşması, Osmanlı İmparatorluğu hükûmeti tarafından kabul edildi. Ancak, Anadolu’da Mustafa Kemal Atatürk liderliğindeki Türk Milli Mücadelesi, antlaşmanın kabulünü engelledi. Türk Milli Mücadelesi’nin başarısı sonucunda, Sevr Antlaşması 24 Temmuz 1923’te imzalanan Lozan Antlaşması ile yürürlükten kaldırıldı.
Sevr Antlaşması’nın Sonuçları
Sevr Antlaşması, Osmanlı İmparatorluğu’nun yıkılmasının ve Türkiye Cumhuriyeti’nin kurulmasının önünü açmıştır. Antlaşma, aynı zamanda, Türkiye’nin dış politikasında önemli bir dönüm noktası olmuştur.
Sevr Antlaşması’nın Türk Milli Mücadelesi Üzerindeki Etkisi
Sevr Antlaşması, Türk Milli Mücadelesi’nin başlamasında önemli bir rol oynamıştır. Antlaşmanın ağır şartları, Anadolu halkının milliyetçi duygularını harekete geçirmiş ve Türk Milleti’ni bağımsızlık mücadelesine yöneltmiştir.
Türk Milli Mücadelesi’nin lideri Mustafa Kemal Atatürk, Sevr Antlaşması’nı “Osmanlı İmparatorluğu’nun parçalanması ve Türk Milleti’nin yok edilmesi için hazırlanmış bir plan” olarak değerlendirmiştir. Atatürk, bu planı bozmak ve Türk Milleti’ni bağımsızlığa kavuşturmak için Türk Milli Mücadelesi’ni başlatmıştır.
Sevr Antlaşması’nın Türkiye’nin Dış Politikası Üzerindeki Etkisi
Sevr Antlaşması, Türkiye’nin dış politikasında önemli bir dönüm noktası olmuştur. Antlaşmanın ağır şartları, Türkiye’yi dış dünyaya karşı daha temkinli ve bağımsız bir politika izlemeye yöneltmiştir.
Türkiye, Sevr Antlaşması’nın imzalanmasından sonra, dış politikasında bağımsızlık ve egemenlik kavramlarına daha fazla önem vermeye başlamıştır. Türkiye, bu dönemde, Milletler Cemiyeti’ne üye olarak uluslararası toplumda kabul görmüştür.
Ayrıca, Türkiye, Sevr Antlaşması’nın ağır şartlarının kaldırılması için diplomatik girişimlerde bulunmuştur. Bu girişimler sonucunda, Türkiye, 24 Temmuz 1923’te imzalanan Lozan Antlaşması ile bağımsızlığını ve egemenliğini kazanmıştır.
Sonuç
Sevr Antlaşması, Osmanlı İmparatorluğu’nun yıkılmasının ve Türkiye Cumhuriyeti’nin kurulmasının önünü açmıştır. Antlaşma, aynı zamanda, Türkiye’nin dış politikasında önemli bir dönüm noktası olmuştur.