Solunum Sistemi
Solunum sistemi, vücuda oksijen alarak hücrelerin ihtiyaç duyduğu enerjiyi üretmesini ve hücrelerin ürettiği karbondioksiti vücuttan uzaklaştırmasını sağlayan sistemdir. Solunum sistemi, burun, ağız, yutak, gırtlak, soluk borusu, bronşlar, bronşçuklar ve alveoller olmak üzere altı ana bölümden oluşur.
Burun
Solunum sisteminin başlangıç noktası olan burun, havayı filtreler, ısıtır ve nemlendirir. Burun içindeki kıllar, toz ve diğer yabancı maddelerin havaya karışmasını engeller. Burun boşluğundaki mukus tabakası, havayı nemlendirir ve ısıtır.
Ağız
Burun tıkalıysa veya nefes almak zorsa, hava ağız yoluyla alınır. Ağız, burunla aynı işlevleri görür.
Yutak
Yutak, burun ve ağzı yemek borusu ve soluk borusuna bağlayan bir tüptür. Yutaktaki kaslar, yiyecek ve havayı doğru kanallara yönlendirir.
Gırtlak
Gırtlak, sesin oluşumuna yardımcı olan bir organdır. Gırtlaktaki ses telleri, titreştiğinde ses oluşur.
Soluk Borusu
Soluk borusu, gırtlaktan başlayıp akciğerlere kadar uzanan bir tüptür. Soluk borusu, bronşlara ayrılarak akciğerlere girer.
Bronşlar
Bronşlar, soluk borusunun akciğerlere girdiğinde ikiye ayrılan tüplerdir. Bronşlar, bronşçuklara ayrılarak alveollere ulaşır.
Bronşçuklar
Bronşçuklar, bronşların daha küçük tüpler halinde ayrılmasıdır. Bronşçuklar, alveollere ulaşır.
Alveoller
Alveoller, akciğerlerin içindeki küçük hava keseleridir. Oksijen ve karbondioksit, alveoller aracılığıyla kan dolaşımına girer.
Solunum Mekanizması
Solunum, diyafram ve kaburgalar arasındaki kasların kasılması ve gevşemesi ile gerçekleşir. Diyafram, göğüs boşluğunun hacmini artıran bir kastır. Kaburgalar, göğüs kafesinin genişliğini artıran kaslardır.
Nefes alma sırasında diyafram kasılır ve göğüs boşluğunun hacmi artar. Bu durum, alveollerin genişlemesine ve hava dolmasına neden olur. Nefes verme sırasında diyafram gevşer ve göğüs boşluğunun hacmi azalır. Bu durum, alveollerin büzülmesine ve hava boşalmasına neden olur.
Solunum Çeşitleri
Solunum, iki temel şekilde gerçekleşir:
- Akciğer solunumu: Alveoller aracılığıyla gerçekleştirilen solunumdur.
- Deri solunumu: Deri aracılığıyla gerçekleştirilen solunumdur.
Akciğer Solunumu
Akciğer solunumu, insanlarda en yaygın görülen solunum şeklidir. Akciğer solunumu, diyafram ve kaburgalar arasındaki kasların kasılması ve gevşemesi ile gerçekleşir.
- Nefes Alma: Diyafram kasılır ve göğüs boşluğunun hacmi artar. Bu durum, alveollerin genişlemesine ve hava dolmasına neden olur.
- Nefes Verme: Diyafram gevşer ve göğüs boşluğunun hacmi azalır. Bu durum, alveollerin büzülmesine ve hava boşalmasına neden olur.
Deri Solunumu
Deri solunumu, bazı hayvanlarda görülen solunum şeklidir. Deri solunumu, derideki kılcal damarlar aracılığıyla gerçekleşir.
Deri solunumu, şunlarda görülür:
- **Süngerler
- **Kamçılılar
- **Eklembacaklılardan bazı türler (denizanaları, süngerler, solucanlar, yumuşakçalar, kabuklular ve böcekler)
- **Omurgasızlardan bazı türler (yumuşakçalar, kabuklular, böcekler)
Solunum Sisteminin Görevleri
Solunum sisteminin görevleri şunlardır:
- **Oksijeni vücuda taşımak
- **Karbondioksiti vücuttan uzaklaştırmak
- **Vücuttaki asit-baz dengesini korumak
- **Vücuttaki ısıyı düzenlemek
- **Ses