Tariz Örnekleri
Tariz, bir sözün veya cümlenin gerçek anlamı dışında kullanılmasıdır. Bu, kelimelerin veya ifadelerin gerçek anlamlarından farklı anlamlara gelmesini sağlayarak, konuşmaya veya yazıya çeşitli etkiler katmak için kullanılabilir.
Tariz, edebiyat ve sanatta yaygın olarak kullanılan bir tekniktir. Özellikle şiir, düzyazı ve tiyatro gibi sözlü ve yazılı anlatım türlerinde sıklıkla görülür. Tariz, yazarın veya şairin duygu ve düşüncelerini daha etkili bir şekilde ifade etmesine yardımcı olur.
Tariz Çeşitleri
Tariz, kullanım amacına göre çeşitli şekillerde sınıflandırılabilir. Bu sınıflandırmalardan bazıları şunlardır:
- Mecaz: Bir kelimenin veya ifadenin gerçek anlamı dışında, benzetme yoluyla kullanılmasıdır. Örneğin, “Gül yüzlü” sözünde “gül” kelimesi, “sevimli, güzel” anlamında mecaz olarak kullanılmıştır.
- Teşbih: Bir kelimenin veya ifadenin başka bir şeye benzetilmesidir. Örneğin, “Gül yüzlü” sözünde “gül” kelimesi, “sevimli, güzel” anlamına benzetilmiştir.
- İstiare: Bir kelimenin veya ifadenin yerine başka bir kelimenin veya ifadenin kullanılmasıdır. Örneğin, “Ateş gibi” sözünde “ateş” kelimesi, “hızlı, ateşli” anlamına istiare edilmiştir.
- Metonimia: Bir şeyin yerine başka bir şeyin veya bir şeyin niteliğinin yerine başka bir niteliğinin kullanılmasıdır. Örneğin, “Gözden düşmek” sözünde “göz” kelimesi, “görmek” anlamı yerine kullanılmıştır.
- Kinezis: Bir şeyin hareketini veya sesini anlatmak için, o şeyin yerine başka bir kelimenin veya ifadenin kullanılmasıdır. Örneğin, “Kuş uçtu” sözünde “kuş” kelimesi, “uçmak” eylemi yerine kullanılmıştır.
- Tezat: Birbirine zıt anlamlı kelimelerin veya ifadelerin bir arada kullanılmasıdır. Örneğin, “Ağzından bal damlıyor” sözünde “bal” kelimesi, “tatlı, güzel” anlamının zıttı olan “acı” anlamında kullanılmıştır.
- Örf ve adet: Toplumun kabul ettiği ve kullandığı ifadelere uygun olarak kullanılan tarizlerdir. Örneğin, “İki gözümden biri” sözünde “iki” kelimesi, “çok” anlamında kullanılmıştır.
Tariz Örnekleri
Tariz, edebiyat ve sanatta yaygın olarak kullanılan bir tekniktir. Bu nedenle, hemen hemen her türde eserde tariz örneklerine rastlamak mümkündür.
Şiir: Şiirde tariz, duygu ve düşünceleri daha etkili bir şekilde ifade etmek için sıklıkla kullanılır. Örneğin, Namık Kemal’in “Vatan” şiirinde “Vatan” kelimesi, “anne” anlamında mecaz olarak kullanılmıştır:
Vatan! Vatan! Sen benim annemsin, Ben senin evlâdın, Seni seviyorum, Seni koruyacağım.
Düzyazı: Düzyazıda da tariz, konuşmaya veya yazıya çeşitli etkiler katmak için kullanılabilir. Örneğin, Ahmet Hamdi Tanpınar’ın “Huzur” romanında “hayat” kelimesi, “yol” anlamında mecaz olarak kullanılmıştır:
Hayat, tıpkı bir yol gibidir. Bu yolda kimileri hızlı gider, kimileri yavaş. Kimileri doğru yoldan sapar, kimileri yolunu bulur.
Tiyatro: Tiyatroda da tariz, seyirciyi etkilemek için kullanılır. Örneğin, Shakespeare’in “Romeo ve Juliet” oyununda “ölüm” kelimesi, “uyku” anlamında mecaz olarak kullanılmıştır:
Juliet: Ölmek, uyumaktan başka nedir ki? Gözün kapanır, rüyaların olur. Ölüm de rüya gibidir.
Tariz Kullanmanın Yararları
Tariz, konuşmaya veya yazıya çeşitli etkiler katmak için kullanılan etkili bir tekniktir. Tariz kullanmanın bazı yararları şunlardır:
- Duygu ve düşünceleri daha etkili bir şekilde ifade etmeye yardımcı olur. Örneğin, “Gül yüzlü” sözünde “gül” kelimesi, “sevimli, güzel” anlamında kullanılarak, kişinin güzelliği daha etkili bir şekilde ifade edilmiştir.
- Konuşmaya veya yazıya çeşitlilik katar. Örneğin, “Ateş gibi” sözünde “ateş” kelimesi, “hızlı, ateşli” anlamında kullanılarak, konuşmaya veya yazıya farklı bir boyut kazandırılmıştır.
- **Konuşma veya yazıya estetik bir