Türkovac Aşısı Kim Buldu?
Türkovac aşısı, Türkiye’de geliştirilen ve COVID-19’a karşı koruma sağlayan bir inaktif aşıdır. Aşı, Erciyes Üniversitesi ve Türkiye Sağlık Bakanlığı Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu (TİTCK) iş birliğiyle geliştirilmiştir.
Aşının geliştirme sürecine liderlik eden kişi, Erciyes Üniversitesi Tıbbi Mikrobiyoloji Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Aykut Özdarendeli’dir. Özdarendeli, aşı geliştirme konusunda uzun yıllara dayalı deneyime sahip bir bilim insanıdır.
Aşı geliştirme sürecine katkıda bulunan diğer önemli isimler şunlardır:
- Prof. Dr. Mehmet Özdarendeli, Erciyes Üniversitesi Tıbbi Mikrobiyoloji Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi
- Prof. Dr. Mustafa Kurtoğlu, Erciyes Üniversitesi Tıbbi Mikrobiyoloji Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi
- Doç. Dr. Esra Özdarendeli, Erciyes Üniversitesi Tıbbi Mikrobiyoloji Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi
- Dr. Öğr. Üyesi Hatice Özdarendeli, Erciyes Üniversitesi Tıbbi Mikrobiyoloji Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi
Aşı geliştirme süreci, 2020 yılının Mart ayında başladı. İlk aşamada, aşı için gerekli olan antijen üretimi gerçekleştirildi. Antijen üretimi için, Erciyes Üniversitesi Tıbbi Mikrobiyoloji Laboratuvarı’nda COVID-19 virüsü izole edildi ve çoğaltıldı.
Antijen üretiminin ardından, aşı için gerekli olan formülasyon çalışmaları yapıldı. Bu çalışmalarda, antijenin en etkili şekilde vücut tarafından tanınması ve bağışıklık yanıtı oluşturulması hedeflendi.
Formülasyon çalışmalarının ardından, aşı klinik denemelere alındı. Klinik denemelere, 18 yaş ve üzeri 15.000 gönüllü katıldı. Klinik denemeler sonucunda, aşının COVID-19’a karşı etkili olduğu ve güvenli olduğu görüldü.
Türkovac aşısı, 2 Ağustos 2021 tarihinde Türkiye Sağlık Bakanlığı tarafından kullanım onayı aldı. Aşı, Türkiye’de ilk kez 8 Ağustos 2021 tarihinde uygulandı.
Aşı Nasıl Geliştirildi?
Türkovac aşısı, inaktif bir aşıdır. İnaktif aşılar, canlı virüslerin öldürülmesiyle elde edilir. Bu sayede, aşı uygulanan kişide hastalık gelişmez, ancak bağışıklık yanıtı oluşur.
Türkovac aşısı, COVID-19 virüsünün Spike proteini kullanılarak geliştirilmiştir. Spike proteini, virüsün hücrelere bağlanmasını sağlayan ve enfeksiyonun başlamasına neden olan proteindir.
Aşı geliştirme süreci, aşağıdaki aşamalardan oluşmuştur:
- Virüs izolasyonu ve çoğaltılması: İlk aşamada, COVID-19 virüsü Erciyes Üniversitesi Tıbbi Mikrobiyoloji Laboratuvarı’nda izole edildi ve çoğaltıldı.
- Antijen üretimi: Virüsün çoğaltılmasından sonra, antijen üretimi gerçekleştirildi. Antijen üretimi için, çeşitli yöntemler kullanılabilir. Türkovac aşısında, virüsün Spike proteini kullanılmıştır.
- Formülasyon çalışmaları: Antijen üretiminin ardından, aşı için gerekli olan formülasyon çalışmaları yapıldı. Bu çalışmalarda, antijenin en etkili şekilde vücut tarafından tanınması ve bağışıklık yanıtı oluşturulması hedeflendi.
- Klinik denemeler: Formülasyon çalışmalarının ardından, aşı klinik denemelere alındı. Klinik denemelere, 18 yaş ve üzeri 15.000 gönüllü katıldı. Klinik denemeler sonucunda, aşının COVID-19’a karşı etkili olduğu ve güvenli olduğu görüldü.
Aşı Klinik Denemelerinde Ne Sonuçlar Elde Edildi?
Türkovac aşısının klinik denemeleri, Erciyes Üniversitesi, Ankara Üniversitesi, İstanbul Üniversitesi, Hacettepe Üniversitesi ve Gazi Üniversitesi’nde gerçekleştirilmiştir. Klinik denemelere, 18 yaş ve üzeri 15.000 gönüllü katılmıştır.
Klinik denemelerde, aşının etkinliği, plasebo grubundaki kişilerle karşılaştırılarak değerlendirilmiştir. Plasebo, bir ilaç gibi görünen ancak herhangi bir etkinliği olmayan bir maddedir.
Klinik denemelerin sonuçlarına göre, Türkovac aşısının etkinliği %91,2 olarak bulunmuştur. Bu, aşının COVID-19’a karşı etkili olduğunu göstermektedir.
Klinik denemelerde, aşının güvenliği de değerlendirilmiştir. Aşı uygulanan kişilerde, herhangi ciddi bir yan etki görülmemiştir. En sık görülen yan etkiler, hafif ve geçicidir. Bu yan etkiler şunlardır: