Tüzel Kişi Nedir?
Tüzel kişi, gerçek kişi olmayan, ancak gerçek kişi gibi hak ve sorumluluklara sahip olan varlıklardır. Tüzel kişiler, bir araya gelen insanların veya malların ortak bir amaca ulaşmak için oluşturduğu topluluklardır.
Tüzel kişiler, gerçek kişilerden farklı olarak, kendi adlarına hak sahibi olabilirler, borç alabilirler, mal edinebilirler ve dava açabilirler. Tüzel kişilerin sahip olduğu haklar ve sorumluluklar, tüzel kişinin türüne ve amacına göre değişiklik gösterebilir.
Tüzel Kişi Türleri
Tüzel kişiler, kamu hukuku tüzel kişileri ve özel hukuk tüzel kişileri olmak üzere iki ana gruba ayrılır.
Kamu Hukuku Tüzel Kişileri
Kamu hukuku tüzel kişileri, kamu hizmeti yapmak üzere kurulan tüzel kişilerdir. Kamu hukuku tüzel kişilerine, devlet, belediyeler, il özel idareleri, üniversiteler, kamu bankaları, kamu kurum ve kuruluşları gibi örnekler verilebilir.
Özel Hukuk Tüzel Kişileri
Özel hukuku tüzel kişileri, kazanç sağlamak veya başka bir amacı gerçekleştirmek üzere kurulan tüzel kişilerdir. Özel hukuku tüzel kişilerine, şirketler, vakıflar, dernekler, sendikalar, siyasi partiler gibi örnekler verilebilir.
Tüzel Kişi Örnekleri
Kamu Hukuku Tüzel Kişileri
- Devlet: Bir ülkedeki en büyük tüzel kişilik devlettir. Devlet, egemenlik hakkını elinde bulunduran ve kamu hizmetlerini yürüten tüzel kişiliktir.
- Belediyeler: Belediyeler, yerel yönetim birimleridir. Belediyeler, bulundukları yerleşim yerindeki kamu hizmetlerini yürütmekle görevlidir.
- İl özel idareleri: İl özel idareleri, il düzeyinde yerel yönetim birimleridir. İl özel idareleri, bulundukları ildeki kamu hizmetlerini yürütmekle görevlidir.
- Üniversiteler: Üniversiteler, yükseköğretim kurumlarıdır. Üniversiteler, eğitim, araştırma ve öğretim faaliyetlerini yürütmekle görevlidir.
- Kamu bankaları: Kamu bankaları, devlete ait bankalarıdır. Kamu bankaları, kamu kesimine kredi vermek ve diğer finansal hizmetleri sunmak amacıyla kurulmuştur.
- Kamu kurum ve kuruluşları: Kamu kurum ve kuruluşları, kamu hizmetlerini yürütmek amacıyla kurulan kurum ve kuruluşlardır. Kamu kurum ve kuruluşlarına, TRT, TÜBİTAK, SGK, PTT gibi örnekler verilebilir.
Özel Hukuk Tüzel Kişileri
- Şirketler: Şirketler, ortakların belirli bir amacı gerçekleştirmek için bir araya gelerek oluşturduğu tüzel kişiliklerdir. Şirketlere, anonim şirket, limited şirket, kolektif şirket, komandit şirket gibi örnekler verilebilir.
- Vakıflar: Vakıflar, belirli bir amaca tahsis edilmiş olan mal topluluklarıdır. Vakıflara, hayır kurumları, eğitim kurumları, sağlık kurumları gibi örnekler verilebilir.
- Dernekler: Dernekler, kazanç paylaşmak amacı gütmeyen kişi topluluklarıdır. Derneklere, spor kulüpleri, meslek odaları, siyasi partiler gibi örnekler verilebilir.
- Sendikalar: Sendikalar, işçilerin haklarını korumak ve geliştirmek amacıyla kurulan tüzel kişiliklerdir.
- Siyasi partiler: Siyasi partiler, demokratik toplumda halkın iradesini temsil etmek amacıyla kurulan tüzel kişiliklerdir.
Tüzel Kişilerin Özellikleri
Tüzel kişilerin sahip olduğu temel özellikler şunlardır:
- Tüzel kişilik, bir varlıktır. Tüzel kişiler, gerçek kişiler gibi hak ve sorumluluklara sahiptir.
- Tüzel kişilik, bir kişidir. Tüzel kişiler, kendi adlarına hak sahibi olabilirler, borç alabilirler, mal edinebilirler ve dava açabilirler.
- Tüzel kişilik, bağımsızdır. Tüzel kişiler, kendi kararlarını kendileri verir ve kendi işlemlerini kendileri yürütür.
- Tüzel kişilik, süreklidir. Tüzel kişiler, gerçek kişiler gibi ölümle sona ermez.
Tüzel Kişilerin Hukuki Statüsü
Tüzel kişilerin hukuki statüsü, tüzel kişinin türüne ve amacına göre değişiklik gösterebilir. Kamu hukuku tüzel kişilerinin hukuki statüsü, Anayasa ve ilgili kanunlar tarafından belirlenir. Özel hukuku tüzel kişilerinin hukuki statüsü ise, Medeni Kanun ve ilgili kanunlar tarafından belirlenir.
Tüzel Kişilerin Sorumluluğu