Durum Zarfı Nedir?
Durum zarfı, bir eylemin, oluşumun veya durumun nasıl, nerede, ne zaman, hangi yönde, hangi şekilde yapıldığını veya gerçekleştiğini belirten sözcük veya sözcük gruplarıdır. Cümlede yüklemden bağımsız olarak yer alır ve cümlenin anlamını tamamlar.
Durum Zarfı Türleri
Durum zarfı türleri, belirttikleri anlamlara göre şu şekilde sınıflandırılabilir:
- Nasıllık Zarfları: Bir eylemin, oluşumun veya durumun nasıl yapıldığını veya gerçekleştiğini belirten zarflardır. Bu zarflar genellikle “-ce” ve “-li” ekleriyle yapılır. Örneğin: “hızlıca, yavaşça, iyice, güzelce, üzgünce, neşelice, korkarak, sevinçle” gibi.
- Neredelik Zarfları: Bir eylemin, oluşumun veya durumun nerede yapıldığını veya gerçekleştiğini belirten zarflardır. Bu zarflar genellikle “-da, -de, -ta, -te” ekleriyle yapılır. Örneğin: “buradan, oradan, şuradan, oradan, içeride, dışarıda, yukarıda, aşağıda” gibi.
- Ne zamanlık Zarfları: Bir eylemin, oluşumun veya durumun ne zaman yapıldığını veya gerçekleştiğini belirten zarflardır. Bu zarflar genellikle “-dığında, -diği zaman, -ken, -ince, -meden” ekleriyle yapılır. Örneğin: “şimdi, sonra, dün, yarın, akşam, sabah, önce, sonra” gibi.
- Yön Zarfları: Bir eylemin, oluşumun veya durumun hangi yönde yapıldığını veya gerçekleştiğini belirten zarflardır. Bu zarflar genellikle “-a, -e, -dan, -den” ekleriyle yapılır. Örneğin: “ileri, geri, yukarı, aşağı, içeri, dışarı, sağa, sola” gibi.
- Şekil Zarfları: Bir eylemin, oluşumun veya durumun hangi şekilde yapıldığını veya gerçekleştiğini belirten zarflardır. Bu zarflar genellikle “-arak, -erek, -madan, -meden” ekleriyle yapılır. Örneğin: “yürüyerek, koşarak, söylerken, yazarken, yapmadan, yemeden” gibi.
Durum Zarflarının Cümledeki Yeri
Durum zarfı, cümlede yüklemden bağımsız olarak yer alır. Genellikle yükleme yakın yerlerde bulunur. Ancak, cümlenin anlamını daha iyi vurgulamak için yükleme uzak yerlerde de bulunabilir.
Durum Zarflarının Örnekleri
Durum zarflarının örnekleri şu şekildedir:
- Nasıllık Zarfları:
- “Hızlıca koştu.” (Nasıl koştu?)
- “Güzelce şarkı söyledi.” (Nasıl şarkı söyledi?)
- “Üzgünce ağladı.” (Nasıl ağladı?)
- Neredelik Zarfları:
- “Buradan çıktı.” (Nereden çıktı?)
- “Oradan geldi.” (Nereden geldi?)
- “Şurada oturdu.” (Nerede oturdu?)
- Ne zamanlık Zarfları:
- “Şimdi geliyor.” (Ne zaman geliyor?)
- “Sonra gidecek.” (Ne zaman gidecek?)
- “Dün geldi.” (Ne zaman geldi?)
- Yön Zarfları:
- “İleri gitti.” (Hangi yöne gitti?)
- “Geri döndü.” (Hangi yöne döndü?)
- “Yukarı çıktı.” (Hangi yöne çıktı?)
- Şekil Zarfları:
- “Yürüyerek gitti.” (Nasıl gitti?)
- “Koşarak geldi.” (Nasıl geldi?)
- “Söyleyerek gitti.” (Nasıl gitti?)
Durum Zarflarının Cümlede Kullanımı
Durum zarfı, cümlede yüklemden bağımsız olarak yer alır. Ancak, cümlenin anlamını daha iyi vurgulamak için yükleme uzak yerlerde de bulunabilir.
Durum zarfının cümledeki yerini belirlemek için şu sorulardan yararlanılabilir:
- Cümlede eylemin, oluşumun veya durumun nasıl yapıldığını veya gerçekleştiğini belirten bir sözcük veya sözcük grubu var mı?
Eğer cümlede böyle bir sözcük veya sözcük grubu varsa, bu sözcük veya sözcük grubu durum zarfıdır.
Örneğin:
- “Hızlıca koştu.” (Nasıl koştu?)
- “Güzelce şarkı söyledi.” (Nasıl şarkı söyledidur