Uyuşmazlık Çözüm Merkezi (UCM), tarafların kendi aralarındaki uyuşmazlıkları, yargıya başvurmadan, tarafsız ve uzman bir üçüncü kişinin yardımıyla çözmelerine olanak sağlayan bir kurumdur. UCM’ler, alternatif uyuşmazlık çözüm yöntemleri (AUÇY) olarak da adlandırılan arabuluculuk, tahkim ve uzlaştırma gibi yöntemleri sunmaktadır.
UCM’lerin Amacı
UCM’lerin temel amacı, tarafların uyuşmazlıklarını daha hızlı, daha az maliyetli ve daha verimli bir şekilde çözmelerini sağlamaktır. UCM’ler, tarafların kendi aralarında bir çözüm bulmalarına yardımcı olarak, yargı sisteminin yükünü azaltmaya ve adaletin daha hızlı tecelli etmesine katkıda bulunur.
UCM’lerin Türleri
UCM’ler, işleyişine ve uyuşmazlık çözüm yöntemlerine göre farklı türlere ayrılabilir.
- Kamusal UCM’ler: Devlet tarafından kurulan ve işletilen UCM’lerdir. Kamusal UCM’ler, genellikle arabuluculuk ve tahkim gibi yöntemleri sunmaktadır.
- Özel UCM’ler: Özel kuruluşlar tarafından kurulan ve işletilen UCM’lerdir. Özel UCM’ler, genellikle arabuluculuk, tahkim, uzlaştırma ve benzeri alternatif uyuşmazlık çözüm yöntemlerini sunmaktadır.
- Sektörel UCM’ler: Belli bir sektörde faaliyet gösteren kuruluşlar tarafından kurulan ve işletilen UCM’lerdir. Sektörel UCM’ler, genellikle o sektöre özgü uyuşmazlık çözüm yöntemlerini sunmaktadır.
Türkiye’de UCM’ler
Türkiye’de UCM’ler, 2001 yılında yürürlüğe giren Alternatif Uyuşmazlık Çözüm Yollarının Kullanımının Yaygınlaştırılması Hakkında Kanun ile düzenlenmiştir. Bu Kanuna göre, kamu kurum ve kuruluşları, kamuya ait işletmeler ve özel kuruluşlar, alternatif uyuşmazlık çözüm yöntemlerini kullanarak uyuşmazlık çözümü için hizmet sunabilirler.
Türkiye’de faaliyet gösteren başlıca UCM’ler şunlardır:
- BTK Uyuşmazlık Çözüm Merkezi (BTK UCM): İnternet alan adları ile ilgili uyuşmazlıkların çözümü için faaliyet gösteren bir UCM’dir.
- Dışişleri Bakanlığı Uyuşmazlık Çözüm Merkezi (Dışişleri Bakanlığı UCM): Uluslararası ticaret ve yatırım alanındaki uyuşmazlıkların çözümü için faaliyet gösteren bir UCM’dir.
- İstanbul Ticaret Odası Uyuşmazlık Çözüm Merkezi (İTO UCM): İstanbul Ticaret Odası bünyesinde faaliyet gösteren bir UCM’dir.
- Türkiye Adalet Akademisi Uyuşmazlık Çözüm Merkezi (TAA UCM): Türkiye Adalet Akademisi bünyesinde faaliyet gösteren bir UCM’dir.
UCM’lere Başvuru Şartları
UCM’lere başvuru için genel olarak aşağıdaki şartlar aranır:
- Uyuşmazlık, tarafların iradesine dayalı olmalıdır.
- Uyuşmazlık, tarafların kendi aralarında çözülemeyecek nitelikte olmalıdır.
- Uyuşmazlık, tahkim veya arabuluculuk gibi alternatif uyuşmazlık çözüm yöntemlerine uygun olmalıdır.
UCM’lerde Uyuşmazlık Çözüm Süreci
UCM’lerde uyuşmazlık çözüm süreci, uyuşmazlık çözüm yöntemine göre farklılık gösterebilir. Ancak genel olarak aşağıdaki adımlar izlenir:
- Başvuru: Taraflar, uyuşmazlığı çözmek için UCM’ye başvuruda bulunur.
- İlk görüşme: UCM, tarafları bir araya getirerek ilk görüşmeyi yapar. Bu görüşmede, uyuşmazlığın konusu, tarafların beklentileri ve uyuşmazlığın çözümü için olası yöntemler değerlendirilir.
- Uyuşmazlık çözümü: UCM, tarafların anlaşmasına veya uyuşmazlığın çözümü için bir karara varmasına yardımcı olur.
UCM’lerin Avantajları
UCM’lerin birçok avantajı bulunmaktadır. Bu avantajlar şunlardır:
- Hızlı ve verimli çözüm: UCM’ler, tarafların kendi aralarında bir çözüm bulmasına yardımcı olarak, uyuşmazlığın daha hızlı ve verimli bir şekilde çözülmesini sağlar.
- Daha az maliyet: UCM’ler, yargı sürecine göre daha az maliyetlidir.
- Tarafların kontrolü: UCM’lerde, uyuşmazlığın çözümü tarafların kontrolündedir. Taraflar, kendileri için en uygun çözümü bulmaya çalışırlar.
- Daha iyi ilişkiler: UCM’ler, taraflar arasındaki ilişkileri korumaya yardımcı olur. Taraf