Tüberküloz (Verem) Aşısını Kim Buldu?
Tüberküloz (verem), Mycobacterium tuberculosis bakterisi tarafından oluşturulan bulaşıcı bir hastalıktır. Akciğerleri en çok etkileyen hastalıktır, ancak vücudun diğer bölgelerini de etkileyebilir. Tüberküloz, dünyanın en yaygın bulaşıcı hastalıklarından biridir ve her yıl milyonlarca insanı öldürmektedir.
Tüberküloz aşısı, Mycobacterium bovis bakterisinin zayıflatılmış bir formunu içeren bir aşıdır. Bu bakteri, sığırlarda tüberküloza neden olur, ancak insanlarda genellikle hastalık yapmaz.
Tüberküloz aşısı, 1921 yılında Fransız bakteriyolog Albert Calmette ve veteriner Camille Guérin tarafından geliştirilmiştir. Bu iki bilim insanı, Mycobacterium bovis bakterisini 13 yıl boyunca safralı ve gliserinli patates üzerinde kültürden kültüre aktararak virulansını azalttılar. Bu şekilde elde edilen bakteri, canlı fakat hastalık yapmadan bağışıklık kazandırıyordu.
Calmette ve Guérin, aşılarını ilk olarak 1921 yılında Paris’te bulunan bir yetimhanede yaşayan çocuklar üzerinde test ettiler. Sonuçlar, aşının çocuklarda tüberküloz riskini önemli ölçüde azalttığını gösterdi.
1924 yılında, Fransız hükümeti tüberküloz aşısının yaygın kullanımını onayladı. Aşı kısa sürede dünyanın birçok ülkesinde kullanılmaya başlandı.
Tüberküloz Aşısının Etkinliği
Tüberküloz aşısının etkinliği, aşılanan kişinin yaşına, aşılama tekniğine ve aşılanan kişinin tüberküloz enfeksiyonuna karşı doğal direncinin gücüne göre değişmektedir.
Genel olarak, tüberküloz aşısı, tüberküloz enfeksiyonu riski yüksek olan çocuklarda ve gençlerde etkilidir. Aşı, tüberküloz enfeksiyonu riski düşük olan yetişkinlerde ve yaşlılarda daha az etkilidir.
Aşılama tekniği de aşının etkinliğini etkileyebilir. Aşı, deri altına (intradermal) uygulanmalıdır. Aşı, kas içine (intramüsküler) uygulanırsa, etkinliği azalabilir.
Son olarak, aşılanan kişinin tüberküloz enfeksiyonuna karşı doğal direncinin gücü de aşının etkinliğini etkileyebilir. Aşı, tüberküloz enfeksiyonuna karşı doğal direnci yüksek olan kişilerde daha etkilidir.
Tüberküloz Aşısının Yan Etkileri
Tüberküloz aşısının yan etkileri genellikle hafiftir ve birkaç gün içinde kendiliğinden geçer. Yan etkiler arasında aşı yerinde kızarıklık, şişlik ve ağrı yer alır. Aşı, çok nadiren ciddi yan etkilere neden olabilir.
Tüberküloz aşısı, aşağıdaki kişilere uygulanmamalıdır:
- Tüberküloz tanısı konmuş kişiler
- Tüberküloz enfeksiyonuna karşı bağışıklık sistemi baskılanmış kişiler
- Aşı maddesine alerjisi olan kişiler
Tüberküloz Aşısının Kullanımı
Tüberküloz aşısı, dünyanın birçok ülkesinde rutin aşılama programlarında yer almaktadır. Aşı, genellikle bebeklik veya çocukluk döneminde uygulanır.
Türkiye’de de tüberküloz aşısı, rutin aşılama programlarında yer almaktadır. Aşı, genellikle doğumdan sonra ilk 24 saat içinde uygulanır.
Tüberküloz Aşısının Önemi
Tüberküloz aşısı, tüberküloz enfeksiyonu riskini azaltmada önemli bir rol oynamaktadır. Aşı, özellikle tüberküloz enfeksiyonu riski yüksek olan çocuklarda ve gençlerde etkilidir.
Tüberküloz aşısı, tüberküloz enfeksiyonunun önlenmesine yardımcı olarak, tüberküloz hastalığının yayılmasını ve ölüm oranlarını azaltmaya yardımcı olur.
Tüberküloz Aşısının Geleceği
Tüberküloz aşısı, tüberküloz hastalığının önlenmesinde önemli bir rol oynamaktadır. Ancak, aşının etkinliğini daha da artırmak için araştırmalar devam etmektedir.
Araştırmacılar, aşıyı daha etkili hale getirmek için aşağıdaki yöntemler üzerinde çalışmaktadır:
- Aşılanan kişinin bağışıklık sistemini daha güçlü bir şekilde uyarmak için aşının bileşimini değiştirmek
- Aşılanan kişiye daha fazla miktarda aşı vermek
- Aşılama programının kapsamını genişletmek
Bu araştırmalar sonucunda, tüberküloz aşısının etkinliğinin daha da artması ve tüberküloz hastalığının önlenmesinde daha önemli bir rol oynaması bekleniyor.